Z unijnego budżetu finansowane są różnorodne działania, których wspólnym celem jest umocnienie UE w wymiarze gospodarczym, społecznym i obywatelskim. Dzięki jednemu budżetowi sprostanie wspólnym wyzwaniom jest tańsze i skuteczniejsze niż stawianie im czoła za pomocą 28 odrębnych budżetów narodowych.
Środki finansowe UE podlegają zasadom budżetowym, ale budżet UE różni się od budżetów krajowych. Ma on w większości charakter inwestycyjny. Nigdy nie może wykazywać ani deficytu, ani nadwyżki. UE wydaje tyle, ile otrzymuje. Budżety roczne są ustalane w granicach wyznaczonych przez długoterminowy plan finansowy, zwany także perspektywą finansową UE. Budżet roczny UE tworzą dochody pochodzące głównie z państw członkowskich. Realizacja budżetu UE dokonuje się za pośrednictwem różnych funduszy, programów i instrumentów finansowych.
Pięć głównych funduszy wspiera rozwój gospodarczy wszystkich krajów UE zgodnie z celami strategii „Europa 2020”.
Polska jest obecnie, podobnie jak w perspektywie 2007-2013, największym beneficjentem pomocy unijnej. Poziom PKB na mieszkańca osiąga niecałe 70% średniego poziomu UE. Tylko województwo mazowieckie przekroczyło granicę 75% i znalazło się w grupie regionów lepiej rozwiniętych.
Na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyznała Polsce ponad 82,5 mld euro w ramach polityki spójności. Zasady podziału funduszy unijnych zostały określone w Umowie Partnerstwa. Polska jako jeden z pierwszych krajów UE (w maju 2014 r.) zakończył negocjacje Umowy Partnerstwa. Dokument został zatwierdzony przez Komisję Europejską 23 maja 2014 r.
Na poziomie krajowym najwięcej środków przeznaczono na Program Infrastruktura i Środowisko (27,5 mld euro) którego priorytetem jest gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, rozwój infrastruktury technicznej kraju i bezpieczeństwo energetyczne.
Drugim co do wielkości środków jest Program Inteligentny Rozwój (8,6 mld euro) - nowy program wspierania innowacji. Wsparcie otrzymają przede wszystkim przedsięwzięcia z obszaru technologii informacyjno-komunikacyjnych, biogospodarki, zdrowej żywności czy jakości życia, tzw. inteligentne specjalizacje.
Celem Programu Wiedza Edukacja Rozwój (4,7 mld euro) jest poprawa polityki i działań publicznych na rzecz rynku pracy, edukacji i całej gospodarki; zwłaszcza wsparcie szkolnictwa wyższego ukierunkowane na potrzeby rozwoju; promocja innowacji społecznych i współpracy ponadnarodowej.
Kolejny Program Polska Cyfrowa (2,2 mld euro) ma na celu zwiększenie dostępności do Internetu, stworzenie przyjaznej dla obywatela e-administracji, która umożliwi załatwianie wielu spraw za pośrednictwem komputera oraz upowszechnienie w społeczeństwie wiedzy i umiejętności korzystania z komputerów.
Program Polska Wschodnia (2 mld euro) jest ponadregionalnym programem dla województw Polski Wschodniej mającym na celu wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Polski Wschodniej poprzez wsparcie innowacyjności i rozwoju badań oraz zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej makroregionu, w szczególności dzięki dostępności transportowej.
Program Pomoc Techniczna (0,7 mld euro) ma zapewnić sprawne działanie instytucji systemu wdrażania funduszy, jak również stworzenie skutecznego systemu informacji i promocji funduszy europejskich.
Dodatkowo projekty realizowane z partnerem zagranicznym zostaną dofinansowane z programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej (0,7 mld euro).
Ważnym elementem są również Regionalne Programy Operacyjne. Pula środków do rozdysponowania w Wielkopolskim Regionalnym Programie Operacyjnym (WRPO) wynosi 2,4 mld euro.
Źródło: www. funduszeeuropejskie.gov.pl