Z unijnego budżetu finansowane są różnorodne działania, których wspólnym celem jest umocnienie UE w wymiarze gospodarczym, społecznym i obywatelskim. Dzięki jednemu budżetowi sprostanie wspólnym wyzwaniom jest tańsze i skuteczniejsze niż stawianie im czoła za pomocą 28 odrębnych budżetów narodowych.

Środki finansowe UE podlegają zasadom budżetowym, ale budżet UE różni się od budżetów krajowych. Ma on w większości charakter inwestycyjny. Nigdy nie może wykazywać ani deficytu, ani nadwyżki. UE wydaje tyle, ile otrzymuje. Budżety roczne są ustalane w granicach wyznaczonych przez długoterminowy plan finansowy, zwany także perspektywą finansową UE. Budżet roczny UE tworzą dochody pochodzące głównie z państw członkowskich. Realizacja budżetu UE dokonuje się za pośrednictwem różnych funduszy, programów i instrumentów finansowych.

Pięć głównych funduszy wspiera rozwój gospodarczy wszystkich krajów UE zgodnie z celami strategii „Europa 2020”.

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) – jego celem jest niwelowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionów w ramach UE i wzmacnianie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej UE jako całości. Z EFRR pochodzi m.in. wsparcie inwestycji produkcyjnych i infrastrukturalnych oraz wsparcie udzielane małym i średnim przedsiębiorcom. 
• Europejski Fundusz Społeczny (EFS) - jego głównym celem jest walka z bezrobociem w krajach członkowskich, głównie poprzez zwiększenie możliwości zatrudnienia i kształcenia; z jego środków jest współfinansowana pomoc dla różnych regionów i grup społecznych, w szczególności dla osób zagrożonych ubóstwem oraz dla ludzi młodych wchodzących na rynek pracy.
• Fundusz Spójności (FS) - jest przeznaczony dla państw członkowskich, których dochód narodowy brutto (DNB) na mieszkańca wynosi mniej niż 90% średniego DNB w UE; jego celem jest zredukowanie dysproporcji gospodarczych i społecznych oraz promowanie zrównoważonego rozwoju głównie poprzez duże inwestycje w zakresie infrastruktury transportowej i ochrony środowiska.
• Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) - zajmuje się wspieraniem przekształceń struktury rolnictwa oraz wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich.
• Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR)- wspiera restrukturyzację rybołówstwa państw członkowskich.

Polska jest obecnie, podobnie jak w perspektywie 2007-2013, największym beneficjentem pomocy unijnej. Poziom PKB na mieszkańca osiąga niecałe 70% średniego poziomu UE. Tylko województwo mazowieckie przekroczyło granicę 75% i znalazło się w grupie regionów lepiej rozwiniętych.

Na lata 2014-2020 Komisja Europejska przyznała Polsce ponad 82,5 mld euro w ramach polityki spójności. Zasady podziału funduszy unijnych zostały określone w Umowie Partnerstwa. Polska jako jeden z pierwszych krajów UE (w maju 2014 r.) zakończył negocjacje Umowy Partnerstwa. Dokument został zatwierdzony przez Komisję Europejską 23 maja 2014 r.

Na poziomie krajowym najwięcej środków przeznaczono na Program Infrastruktura i Środowisko  (27,5 mld euro) którego priorytetem jest gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, rozwój infrastruktury technicznej kraju i bezpieczeństwo energetyczne.

Drugim co do wielkości środków jest Program Inteligentny Rozwój (8,6 mld euro) - nowy program wspierania innowacji. Wsparcie otrzymają przede wszystkim przedsięwzięcia z obszaru technologii informacyjno-komunikacyjnych, biogospodarki, zdrowej żywności czy jakości życia, tzw. inteligentne specjalizacje.

Celem Programu Wiedza Edukacja Rozwój  (4,7 mld euro) jest poprawa polityki i działań publicznych na rzecz rynku pracy, edukacji i całej gospodarki; zwłaszcza wsparcie szkolnictwa wyższego ukierunkowane na potrzeby rozwoju; promocja innowacji społecznych i współpracy ponadnarodowej.

Kolejny Program Polska Cyfrowa (2,2 mld euro) ma na celu zwiększenie dostępności do Internetu, stworzenie przyjaznej dla obywatela e-administracji, która umożliwi załatwianie wielu spraw za pośrednictwem komputera oraz upowszechnienie w społeczeństwie wiedzy i umiejętności korzystania z komputerów.

Program Polska Wschodnia (2 mld euro) jest ponadregionalnym programem dla województw Polski Wschodniej mającym na celu wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Polski Wschodniej poprzez wsparcie innowacyjności i rozwoju badań oraz zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej makroregionu, w szczególności dzięki dostępności transportowej.

Program Pomoc Techniczna (0,7 mld euro) ma zapewnić sprawne działanie instytucji systemu wdrażania funduszy, jak również stworzenie skutecznego systemu informacji i promocji funduszy europejskich.

Dodatkowo projekty realizowane z partnerem zagranicznym zostaną dofinansowane z programów Europejskiej Współpracy Terytorialnej (0,7 mld euro).

Ważnym elementem są również Regionalne Programy Operacyjne. Pula środków do rozdysponowania w Wielkopolskim Regionalnym Programie Operacyjnym (WRPO) wynosi 2,4 mld euro.

Źródło: www. funduszeeuropejskie.gov.pl